2 List Kefy (Piotra) wspomina o bezbożności świata przedpotopowego (2P 2:5). Niniejszy wpis dotyczy cech pokolenia ludzi czasów potopu, które ogólnie można nazwać bezbożnością lub nieprawością (rozumianą jako życie niezgodne z sumieniem, jakim człowiek został obdarzony). Jest też próba prześledzenia kształtowania się heptalogu i dekalogu.
Grzechy pokolenia Noaha zostały opisane w Księdze Rodzaju (hebr. Bereszit). Literatura rabiniczna, jak też midrasze uzupełniają te informacje i osadzają je w kontekście kulturowym. Ważne jest też nadanie przez Boga przykazań dla pokoleń, które wywodzą się od synów Noaha. Kodeks ten nosi hebrajską nazwę Szewa micwot Bnei Noah, czyli siedmem przykazaniami dla synów Noego, stąd nazywane są przykazaniami noachickimi lub po prostu heptalogiem.
Rabini nauczali: Siedem przykazań zostało danych dzieciom Noego, a są to: [przykazania] dotyczące sędziów, bluźnierstwa, bałwochwalstwa, cudzołóstwa, rozlewu krwi, rabunku i tego, że nie wolno im jeść części ciała [zwierzęcia], gdy zwierzę jest jeszcze żywe. (The Babylonian Talmud, s. 1787).
Uważa się, że każde z przykazań danych Noemu i jego potomkom, zostało przekroczone przez pokolenie, które zginęło w wodach potopu. Heptalog nie stanowi jednak zamkniętego katalogu przestępstw jakich dopuszczał się przedpotopowy świat. Talmud, który stanowi coś, co z dzisiejszego punktu widzenia – w języku prawniczym – moglibyśmy nazwać doktryną prawa, miejscem, gdzie doktorzy prawa prezentują swoje opinie prawne, wspomina, że zdaniem Rabbiego Hidgi, „dzieci Noaha (tzn. Nie-Żydzi) są ostrzegani przed kastracją [zwierząt]” (The Babylonian Talmud, s. 585 oraz 1787). Sąd wniosek, że zapewne dopuszczano się kastracji zwierząt. Z kolei wg opinii Rabbiego Symeona potomkom Noego zabrania się także czarów. Popiera tę opinię Rabbi Jose, który twierdzi, że „Wszystko, co jest powiedziane w części dotyczącej czarów jest zabronione dla potomstwa Noego [Deut. XVIII. 10-12]”. Zaś wg opinii Rabbiego Eleazara dzieci Noego dotyczy także przykazanie dotyczące Kil’ayim (Kil’ayim lub Klayim, hebr. כלאים , dosł. „mieszanka” lub „różne rodzaje”). Uzasadnia to następująco: „Mam na myśli, że potomkom Noego wolno ubierać się w mieszankę wełny i lnu; a także siać razem różne rodzaje nasion (co jest zakazane Izraelitom); ale nie wolno im krzyżować różnych gatunków zwierząt i szczepić razem dwóch rodzajów drzew„. Na dzisiejsze czasy jest to zakaz dotyczący organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO).
W innym miejscu Talmud podaje, że „Było dziesięć przykazań nadanych Izraelowi w Mara; siedem z nich to te, które zostały przyjęte [wcześniej] przez potomków Noego. Za przekroczenie tych [zaś] przykazań potomek Noego zostaje skazany na śmierć, a mianowicie: cudzołóstwo, rozlew krwi i bluźnierstwo” (The Babylonian Talmud, s. 1662). A posteriori kary potopu, możemy wnioskować, że te właśnie trzy grzechy spowodowały, iż Stwórca zdecydował się zasądzić ludzkości śmierć w wodach potopu. Pozostałe przestępstwa tylko dopełniały nieprawość populacji ówczesnego świata. Nie jest też zapewne przypadkiem, że tzw. dekret apostolski, zawarty w rozdziałach 15. i 21. Dziejów Apostolskich, nakłada na katechumenów spośród nie-Żydów obowiązek spełniania właśnie tych trzech przykazań, a nie dekalogu, jako takiego. (Więcej w tym temacie pod tagiem 7-przykazan-dla-synow-noego). Dalej Tamud wspomina, że o dekrecie rabinicznym, poczynionym odnośnie popełnienia tych trzech grzechów, który jest wyrazem takiego podejścia jak wyrażone zostało w cytacie ze str. 1662.:
„W mieście Lyd przegłosowano i postanowiono, że jeśli ktoś zostanie zmuszony pod groźbą śmierci do popełnienia któregokolwiek przestępstw zabronionych w Torze, mógłby je popełnić i nie zostać za to ukarany śmiercią, z wyjątkiem bałwochwalstwa, cudzołóstwo i rozlew krwi”. (The Babylonian Talmud, s. 1664).
Znajdujemy też w Talmudzie opinię, że (z pewnością z racji tak ciężkich przewinień): „Pokolenie potopu nie ma udziału w przyszłym świecie, a także nie będzie już [ponownie] sądzone” (The Babylonian Talmud, s. 1667).
Należy zauważyć, że wśród rabinów wypowiadających się w Talmudzie jest konsensus co do tych przykazań, które obowiązują Noachidów, za które jest śmierć. Różne szkoły zgadzają się także, że na kodeks składa się siedem przykazań. Natomiast nie ma zgodności co do zawartości siedmiu przykazań (heptalogu). Szkoła Manassesa prezentowała nieco inny katalog przykazań niż zaprezentowany na początku (który jest obecnie przyjęty za obowiązujący). Była to szkoła związana z rabinem Manassesem, który działał pod koniec okresu tannaitycznego (około II wieku naszej ery). Wykluczała ona sędziów i bluźnierstwo, a włączała do kanonu siedmiu przykazań kastrację i Kil’ayim.
„Tak było nauczane w szkole Manaszego: Siedem przykazań zostało nakazanych potomkom Noego: dotyczące bałwochwalstwa, cudzołóstwa, rozlewu krwi, rabunku, członka żywego zwierzęcia, kastracji i Kil’ayim” (The Babylonian Talmud, s. 1788).
Rabbi Johanan przytacza cytowaną już wyżej Borajtę (tradycję ustną objaśniającą Misznę) odnośnie ustalonej tradycji, że synowie Noego dostali siedem przykazań (heptalog) do których dodano trzy i ukształtowania dziesięciu przykazań z przymierza na Synaju (dekalogu). „Skąd to wszystko zostało wywnioskowane? Powiedział R. Johanan: Z Księgi Rodzaju 2:16. Czy potomkowie Noego rzeczywiście dostali przykazane dotyczące sędziów? Czy nie ma Boraity: Dziesięć przykazań było nadane Izraelowi w Mara; siedem z nich to te, które zostały przyjęte przez potomków Noego, a trzy zostały do nich dodane: Sędziowie, Szabat oraz cześć dla ojca i matki. Sędziowie – jak jest napisane [Wj 15:25]: Tam uczynił dla nich ustawę i rozporządzenie, itd. A odnośnie Szabatu i czci dla rodziców czytamy [Pwt 12 i 16]: Jako ci rozkazał Pan, Bóg twój. Bóg twój rozkazał tobie„. R. Jehuda powiedział: Jak ci przykazał w Mara„. The Babylonian Talmud, s. 1787-1788)
W opowieści biblijnej o potopie, przedpotopowa ludzkość przedstawiona jest jako zbuntowana i zepsuta moralnie, samolubna i bezbożna. Księga Rodzaju wspomina o grzechach popełnianych przez ludzi, które doprowadziły do Bożego sądu w postaci potopu. Oto niektóre z tych grzechów:
- Brak systemu sprawiedliwości: Jedno z tzw. przykazań noachickich, czyli zasad etycznych ustanowionych przez Boga dla ludzkości po potopie, dotyczy ustanowienia systemu sprawiedliwości. Co wskazuje na jego systemu sprawiedliwości i/lub brak jego poszanowania. Przykazanie to jest znane jako „Nakaz ustanowienia systemu sądowniczego” i jest często wymieniane jako fundament moralny życia społecznego. Zakłada ono, że ludzie mają obowiązek tworzenia instytucji sądowniczych i systemów sprawiedliwości, które będą egzekwować prawo, rozstrzygać spory i zapewniać sprawiedliwość w społeczeństwie. Poprzez ustanowienie sądów, ludzie mają dbać o porządek społeczny, zapobiegać nadużyciom i przestępstwom, a także chronić prawa jednostek, w tym ich prawa własności. Wg tradycji żydowskiej już Adam otrzymał od Boga przykazania, które później zostały ujęte w kodeksie dla ludzkości po potopie. Talmud w traktacie Sanhedryn wspomina o dyskusji, w której zostało powiedziane przez rabina Jehudę w imieniu Raba: „Bóg powiedział do Adama: Jestem Bogiem, nie będziesz mi bluźnił. Jestem Bogiem, nie zamienisz mnie na bożka. Jestem Bogiem, bojaźń przede mną będzie zawsze nad tobą? Według niektórych właśnie wspomniane wyrażenie bojaźń przede mną oznacza wyznaczenie sędziów, którzy ukarzą tych, którzy przekraczają moje przykazania (The Babylonian Talmud, p. 1786)”.
- Odwracanie się od Boga – bałwochwalstwo i bluźnierstwo: (Rdz 4:26 PEC) stwierdza, że gdy „…Szetowi urodził się syn i [Szet] nadał mu imię Enosz. Wtedy zaczęto bezcześcić wzywanie Imienia Boga”. Werset ten zwraca uwagę na koincydencję czasową ze względu na szybkość z jaką się to dokonało. Wraz z narodzinami Enosza (dzięki genealogiom można obliczyć, że było to zaledwie w 235 roku od stworzenia człowieka) ludzie zaczęli przestawać wzywać imienia Pana. Ta zmiana może być odczytywana jako dalszy schyłek duchowości i moralności przedpotopowej ludzkości (początek degrengolady to morderstwa [Kain, Tubalkain] i wprowadzenie wielożeństwa [Lamech]), prowadzący do całkowitej degeneracji pokolenia potopu. Ludzie odwrócili się od Boga, oddając cześć bożkom (idolatria) i przedmiotom martwym (fetyszyzm). Zamiast oddawać cześć Stwórcy, wielu ludzi skupiło się na czczeniu stworzeń i przedmiotów stworzonych oraz na samozadowoleniu. Odnośnie bluźnierstwa toczy się Talmudzie dyskusja dotycząca wyrażenia „Ale ten, który by wymawiał imię Pańskie (z bluźnierstwem), taki będzie ukarany śmiercią” również w przypadku wymawiania go przez synów Noego. Dyskusja ta dotyczy kwestii imienia właściwego Boga, czy też innego z jego imion – i tutaj opinie są podzielone. Jedni twierdzą, że tylko wypowiedzenie unikalnego imienia własnego Boga, powoduje subsumpcję pod karę śmierci, a wypowiedzenie innego imienia Boga powoduje tylko ostrzeżenie, inni natomiast twierdzą, że nie ma różnicy. (The Babylonian Talmud, s. 1787). Na marginesie warto zaznaczyć, że chodzi o bluźnierstwo względem unikalnego imienia własnego Stwórcy wszechświata zawartego w Tetragramie (termin tetragram pochodzi z języka greckiego, tetra oznacza „cztero-” lub „cztery”, a grámma oznacza „literę”; dosłownie znaczy więc „czteroliterowe” imię Boga zapisane literami jod, he, waw, he, którego wymowy nikt dzisiaj nie zna – nie jest to ani Jahwe, ani Jehowa). Można jeszcze dodać, że słowo Szalom (słowo o bardzo szerokim znaczeniu) jest także jednym z imion Boga, dlatego, gdy Żydzi spotykają się w toalecie, nie witają się tam, a dopiero po opuszczeniu tego miejsca, żeby nie wypowiadać w takim miejscu, które uważane jest za nieczyste rytualnie, jednego z imion Boga).
- Zepsucie moralne: (Rdz 6:5) mówi, że „Bóg zobaczył, że zwiększyło się zło ludzi na ziemi i wszelka skłonność w ich najgłębszych myślach była wyłącznie zła, cały czas”. Ludzie popadli w moralne zepsucie, działając w sposób sprzeczny z Bożymi normami moralnymi.
- Przemoc i bezprawie: (Rdz 6:11 PEC), informuje nas, że „Zepsuł się świat przed Bogiem i ziemia napełniła się zbrodnią”. Ludzie dopuścili się licznych aktów przemocy i bezprawia, łamiąc podstawowe zasady sprawiedliwości i współżycia społecznego.
- Nadużycie władzy i pozycji dominującej: (Rdz 6:2) wspomina o „synach władców” , którzy brali sobie żony innych ludzi, nie patrząc, że były one zamężne. Ci dobrze sytuowani ludzie wykorzystywali swoją władzę i pozycję społeczną dopuszczając się wyzysku i gwałtów.
- Okrucieństwo wobec zwierząt: (Rdz 9:3-4 PEC) zezwala ludzkości na spożywanie mięsa pod warunkiem, że nie będzie ono zawierało krwi: „Każde żyjące [stworzenie], które się rusza, będzie dla was pożywieniem, tak jak zielone rośliny – dałem wam wszystkie. Ale mięsa [stworzenia], które jest jeszcze żywe, nie jedzcie!”. Zakaz odcinania członków (wykrawania kawałków mięsa) ze zwierzęcia i puszczania wolno, takiego skazanego na okrutne cierpienie i pewną śmierć w wyniku wykrwawienia, wynika z czynów jakich dopuszczało się pokolenie potopu. Podobne postępowanie ludzkości wpłynęło na wprowadzenie zakazu spożywania krwi oraz mięsa z krwią. Były to formy nadużyć i niemoralnych praktyk, które zostały potępione przez Boga.
- Destrukcyjny wpływ człowieka na świat fauny i flory: O degeneracji duchowej i fizycznej dokonującej się w świecie przedpotopowym informują nas słowa: (Rdz 6:11-13 PEC) „Zobaczył Bóg ziemię – była zepsuta, bo każde stworzenie wypaczyło swoją drogę na ziemi”. Polecam w tym temacie wpis pt. Nie kąkol, tylko zdegenerowana pszenica.