5. Przykazanie odmawiania Hallelu.
Cały Hallel to Psalmy od 113 do 118; Pół-Hallel (Checi Hallel) nie zawiera Psalmów 115 i 116. Cały Hallel odmawia się w Erec Jisrael przez 18 dni:
– przez 7 dni Sukot,
– Szemini Aceret,
– 8 dni Chanuki,
– Pesach,
– Szawuot;
w Diasporze przez 21 dni:
–7 dni Sukot,
– Szemini Aceret,
– 8 dni Chanuki,
– pierwszy i drugi dzień Pesach,
– Simchat Tora,
– Pierwszy i drugi dzień Szawuot. (W Diasporze święta trwają dwa dni).
Pół-Hallel odmawia się w Rosz Chodesz i pozostałe dni Pesach.
/Szewa Micwot Derabanan, Siedem Przykazań Rabinicznych w: Ewa Gordon, Tarjag Micwot, 613 Przykazań Judaizmu oraz Siedem przykazań rabinicznych i Siedem przykazań dla potomków Noacha, Fundacja Laudera, Kraków 2000, s. 120, dostępne też w wydaniu Austerii, Kraków 2010/
Hallel jest inspiracją dla wielu twórców, jak choćby powyższa piękna grafika, pt. „Hallel”, autorstwa Adama Rhine (wyświetlana ze strony http://www.hebrewart.com/images/Magen-David/400/Hallel.jpg).
Przepiękne „Hallelujah” Leonarda Cohena, spopularyzowane przez film „Shrek”, wykonywane było w wielu aranżacjach, śpiewał je choćby Bon Jovi. Mnie osobiście, poza oryginałem, podoba się wersja hebrajska wykonana przez The Band of the Corps of the IDF Education Video (produkcja btpro.co.il). Polecam odsłuchanie tego utworu podczas dalszej lektury tego wpisu.
Znane powszechnie Alleluja! lub Halleluja!, oznacza oddawanie chwały Świętemu Jedynemu (padają tu dwie pierwsze litery Tetragramu), gdyż „Hallel – [to] dosłownie ‘chwała’. Hallel egipski [zwany egipskim dlatego, iż mowa w nim miedzy innymi o wyjściu Izraela z Egiptu] składa się z Psalmów 113-118, a Wielki Hallel to Psalm 136. Oba recytuje się podczas nabożeństwa sederowego”. /David Stern, Komentarz żydowski do Nowego Testamentu, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2005, s.1144/
Piąte przykazanie rabiniczne w Nowym Testamencie
Poznaliśmy właśnie treść piątego przykazania rabinicznego. Teraz bez problemu możemy stwierdzić, że relacja dwóch ewangelistów, Marka i Mateusza, opisująca ostatnią wieczerzę, przedstawia seder, czyli „porządek” paschalny, gdyż jej opis kończy się słowami: „Odśpiewawszy Hallel, poszli na Górę Oliwną” (Mattijahu 26:30 NTPŻ, Marek 14:26 NTPŻ). Kto nie wierzy niech zaglądnie do żydowskiej, tradycyjnej Hagady na Pesach. Jeśli mówimy o tradycji, to tradycyjnie już chrześcijańskie tłumaczenia gubią kontekst, zastępując idiomatyczne wyrażenie, jakim jest Hallel, słowem „hymn”, lub „pieśń”. Wydaje się, że ewangeliści opisując z taką dokładnością tę uroczystość, chcieli pokazać, że mimo, iż baranka spożyto nieco wcześniej, był to w pełnym zakresie seder paschalny.
Nowy Testament opisuje też „Wielkie Hosanna”, czyli Hoszana Rabba, ostatni dzień święta Sukkot, podczas którego, jak się dowiedzieliśmy z treści przykazania, odmawia się Hallel.
To właśnie „…w ostatni dzień święta, w Hoszanę Rabbę, Jeszua stanął i zawołał: »Jeśli jest ktoś spragniony, niech wciąż przychodzi do mnie i pije! Kto pokłada swą ufność we mnie, jak mówi Tanach, rzeki wody żywej popłyną z samej głębi jego istoty!«”. (Jochanan 7:37-38 NTPŻ)
Będę się powtarzał, mówiąc, że chrześcijańscy translatorzy pomijając kontekst kulturowy zubażają czytelników swoich tłumaczeń. I chyba nie robią tego celowo. Po prostu nie wiedzą o jakie święto mogło chodzić.
Posłuchajmy jakie wnioski wyciąga opisu tego święta Dawid Stern: „Z fragmentu tego dowiadujemy się również, że Jeszua i Jego talmidim, tak jak inni Żydzi, przestrzegali przynajmniej w pewnej mierze Tory ustnej i nie odrzucali jej całkowicie jako tradycji ludzkiej (zob. Mk 7,5-13zK) – ponieważ obrzęd czerpania wody jest opisany nie w Tanach [Biblii hebrajskiej], ale w Misznie”. /David Stern, Komentarz żydowski do Nowego Testamentu, , Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2005, ss.298-299/ Temat rozwijałem już we wpisie: Kalendarz JEZUSA.
„…Siódmy, ostatni dzień Sukkot był kulminacją święta. Przez jego siedem dni jeden kohen nosił wodę w złotym dzbanie z Sadzwki Sziloach (Siloe), a kohen hagadol wlewał ją do zbiornika u stóp ołtarza. Symbolizowało to modlitwę o deszcz, którą rozpoczynano nazajutrz, w Sz’mini Aceret; zapowiadało również wylanie Ruach Ha-Kodesz na lud Israela. Rabini wiązali ten zwyczaj z Izajaszem 12,3: ‘Z radością zaczerpiesz wody ze zdrojów zbawienia’). […] Siódmego dnia wlewaniu wody towarzyszyło granie kohamim na złotych trąbach, śpiewanie świętych pieśni przez l’wi’im, a zwykli ludzie machali lulawami i śpiewali Hallel (Psalmy 113-118), którego ostatnie linijki zawierały takie oto słowa:
Adonai, prosimy, wyzwól nas [hebr. Hoszia’na lub Hoszana]
Adonai, prosimy, daj nam pomyślność!
Błogosławiony, który przychodzi w imię Adonai!
Pobłogosławiliśmy wam z domu Adonai.
Bóg jest Adonai i On dał nam światłość (Psalm 118, 25-27)”.
Zachęcam do posłuchania tego fragmentu Psalmu 118: „Baruch Haba B’Shem Adonai”.
Halacha dotycząca piątego przykazania rabinicznego
W „Bramach halachy”, w części omawiającej przepisy dotyczące święta namiotów, czytamy: „Przed odmówieniem Halelu należy wypowiedzieć błogosławieństwo [dlaczego w następnym wpisie] aszer kideszanu bemicwotaw weciwanu likro ethaHelel (»Ten, który uświęcił nas Swoimi przykazaniami i nakazał nam czytanie Halelu«). Żydzi sefardyjscy odmawiają błogosławieństwo ligor et haHalel (»ukończyć Halel«) wówczas, gdy odmawiają całą modlitwę Halel.
Podczas odmawiania Halelu [w Sukkot] należy trzymać cztery gatunki [tzw. lulaw, czyli gałąź palmową, gałązki mirtu i wierzby oraz owoc cytrusowy etrog] i potrząsać nimi przy słowach wersetów Hodu haHaszem [Dziękujecie Bogu za jego łaskawość’] oraz Ana Haszem hoshia na [Błagamy Cię, Boże zbaw nas]…” /s. 340/.
Wymowa Hallelu
Na koniec propozycja wysłuchania oryginału utworu Leonarda Cohena:
Utwór Leonarda Cohena mówi o relacjach damsko-męskich, tak jak Pieśń nad Pieśniami, która jest erotykiem, alegorią mówiącą o relacji Oblubieńca i Oblubienicy. Niemniej jednak, to mesjańska wymowa tego utworu jest najważniejsza.
W ten sposób chciałem zwrócić uwagę na wymowę Hallelu. Psalmy te uzewnętrzniają nadzieje mesjańskie i towarzyszą Izraelowi w jego oczekiwaniu na swego obiecanego Króla. To dlatego lud Izraela, który oczekiwał Mesjasza, wyrażał te nadzieje śpiewając te psalmy w odniesieniu do Jeszui, gdy ten wjeżdżał do Jeruszalaim. Lud uznał go za Mesjasza.
Sam Jeszua użył tych słów w tym właśnie znaczeniu: „Bo mówię wam, że poczynając od tej chwili, nie ujrzycie mnie już, aż powiecie: »Błogosławiony jest Ten, który przychodzi w imię Adonai«” (Mattitjahu 23: 39 NTPŻ).
Polecam następny wpis z tego cyklu: Szóste przykazanie rabiniczne.
Czytaj też wcześniejsze wpisy z tego cyklu:
Czwarte przykazanie rabicznine
Trzecie przykazanie rabiniczne
Drugie przykazanie rabiniczne
Pierwsze przykazanie rabiniczne
Przykazania rabiniczne